CSVNPAGINA2.html
Het vijfde wereldkampioenschap Microcomputer-schaak.
Amsterdam 1985, 7-15 september.
Onder auspiciën van de International Computer Chess Association (ICCA) zal dit toernooi gehouden worden in het pas geopende gebouw van het World Trade Center (WTC) te Amsterdam. Het Initiatief Comité Amsterdam (ICA) heeft aan het WTC voorgesteld, dit wereldtoernooi op te nemen in de feestelijke evenementen, die rondom de officiële ingebruikneming van het gebouw zullen plaatsvinden. Het WTC, het belang daarvan inziend, verklaarde zich bereid als sponsor op te treden door zalen, kamers en kantoorruimte gratis ter beschikking te stellen gedurende acht dagen, met bijkomstige faciliteiten. Zonder deze enorme bijdrage zouden wij het toernooi niet naar Amsterdam hebben kunnen uitnodigen. Electronics b.v., Amsterdam, is verder de belangrijkste sponsor met een aanzienlijke financiële steun. Drukkerij Spin & Van Mantgem te Amsterdam is onze sponsor van het eerste uur. In het programmaboekje zal een lijst van alle sponsors worden opgenomen, alsmede een lijst van al onze medewerkers. De "Stichting Computerschaak Amsterdam" (The Computer Chess Foundation Amsterdam) (opgericht maart 1985) heeft juridisch de financiële en organisatorische verantwoordelijkheid overgenomen van het Organisatie Comité, dat reeds 1½ jaar bezig is met de voorbereidingen en tegenover de ICCA al heel vroegtijdig moest verzekeren, dat het toernooi tot stand zou komen. De leden van het organisatiecomité vormen ook het bestuur van de Stichting. Mr. D.E. Claassen, J. ten Have, G.de Klerk, J.Louwman en N.J.M. de Rooij. Eerstgenoemde is secretaris-penningmeester. Ondergetekenden zijn voorzitter en vice-voorzitter. Deze vijf heren hadden uiteraard het volste vertrouwen, dat het geld bijeen zou komen en dat is nu gelukkig - zes maanden voor het toernooi - ook praktisch het geval. Nietemin blijven er onzekere factoren. Wij streven ernaar, het toernooi tot een succes te laten worden en tot een goede bijdrage van Nederland aan de internationale wereld van het computerschaak. De industrieën betalen een deelnemersprijs van $ 500 per computer. Hieruit blijkt dat ze de toernooien van de ICCA op hun waarde schatten. Zij komen voorwaardelijk met hun experimentele programma's en ook wel met enkele schaakcomputers die al in de handel zijn. Hun research afdelingen werken voortdurend aan de ontwikkeling van hun schaakprogramma's en de ICCA ziet in, dat de industrie op deze wijze meewerkt aan de ontwikkeling en aan de verspreiding van het computerschaak. Het accepteren van grote sponsorbedragen van de zijde van de industrie werd wel eens beschouwd als "aan de leiband lopen van de commercie", maar de groeiende speelsterkte der commerciële schaakcomputers heeft er wel toe bijgedragen de eenzijdigheid van dit standpunt in te zien. Tenslotte werden de grote Amerikaanse computertoernooien (AMC) ook van het begin af aan voornamelijk door ITT gefinancierd.
De deelnemers zullen vermoedelijk in twee groepen volgens het Zwitsers systeem in acht ronden spelen.
A. Commerciële, experimentele programma's en programma's voor personal computers, alle van fabrikanten, die uitsluitend voor de markt produceren. En alle microcomputers (geen bitslice machines), d.w.z. apparaten die men op tafel kan plaatsen, dus geen on-line-computers. Wij rekenen op 25 a 30 deelnemende computers.
B.Amateur-programma's. Voor deze groep kan elk amateur-programma aangemeld worden dat 1 augustus 1985 niet commercieel verkrijgbaar zal zijn. Wij houden rekening met 5 a 12 deelnemers. Er zullen drie prijzen uitgereikt worden aan:
A. 1. De wereldkampioen Microcomputerschaak.
2. Het fabrieksteam van drie verschillende computerprogramma's met het beste totale resultaat.
B. De amateur-wereldkampioen Microcomputerschaak.
Een en ander zal uiteraard uitvoerig en nauwkeurig in het information-sheet en in de toernooiregels beschreven worden.
De toernooi-werkgroep.
Het Organisatie - comité wordt door een tiental commissies bijgestaan, waarvan de voorzitters voortdurend contact onderhouden met het Organisatiecomité. Hieronder een overzicht. De aangegeven taken zijn summier.
1.De toernooicommissie (Contact met deelnemers voor en tijdens het toernooi).
2.Technische zaken. (Regelingen met het WTC)
3. Wedstrijdleiding.
4.Publiciteit (Dagelijks bulletin. Pers activiteiten voor, tijdens en na het toernooi. Programmaboekje. Toernooiboek? Intervieuws en lezingen.
5.Financiën. De stichting heeft een rekening bij de AMRO bank in het gebouw. De stichting is onder de Nederlandse en Engelse naam bij de K.v.K. geregistreerd.
6.Hotel reserveringen. Waarschijnlijk via een reisbureau.
7.Culinaire verzorging. Lunches, snacks, drank.
8.Demonstratie schaakcomputers. (Bezoekers kunnen spelen).
9.Demonstratie der belangrijkste partijen.
10.Evenementen:
De burgemeester van Amsterdam drs. E. van Thijn, zelf een enthousiast schaker, zal zo enigszins mogelijk, het toernooi openen. Vermoedelijk zal bij deze opening muziek van schaakmeester componist PHILIDOR ten gehore worden gebracht. Na de opening zal aan de deelnemers een lunch worden aangeboden. Verder houd deze commissie zich bezig met de vrije donderdag op 12 september (recreatie)en met de slotmaaltijd. Om reis -en verblijfkosten zoveel mogelijk te vermijden, en ook om praktische redenen, hopen wij de commissies zoveel mogelijk te bemannen met vrijwillegers uit Amsterdam. Onkosten worden vergoed. Wij hopen dat velen zich nu al schriftelijk willen opgeven. Het adres van het secretariaat is:
WTC-toernooi p.a.World Trade Center,
Strawinskylaan 515,
1077 XX Amsterdam.
Wedstrijdschema:
1e ronde zaterdag 7 september, 14:30 -22:30 uur
2e -7e ronde 8-14 september, 14:00 - 22:00 uur
Donderdag 15 september vrij
8e ronde 15 september, 9:30 - 17:30 uur
De computerschaaktoernooien vertonen steeds sterkere partijen. Vandaar een steeds grotere populariteit. Wij verwachten daarom dan ook een grote belangstelling uit binnen-en buitenland.
J.ten Have en Jan Louwman.
WK'85 door A.R.D. van Bergen en S.Kooi
Ard van Bergen
Na een dag of drie, vier was de eerste globale, totale indruk: Dit wk verloopt zonder wanklank, zonder enige wanklank, maar ook zonder klank, zonder muziek: het is eentonig. Er waren geen conflicten of protesten die er bij vorige wk's wel waren geweest. Nee, toernooidirecteur Harry Parson , welbekend van de CSVN toernooien, regeerde zonder dat hij zijn sterke hand hoefde te laten zien. Vlak bij hem zat Cees Roos, ons ook zeer bekend: zijn toernooibulletin was vlekkeloos. Maar er ontbrak toch iets zeer wezenlijks, de spanning. Na twee rondengingen in de hoofdgroep van 16 apparaten aan de kop met twee punten:Me 1 Me 2 en Or 3.
Deelnemers hoofdgroep
Er deden vijf fabrikanten mee en telkens drie machines. Twee merken kwamen uit Munchen: Mephisto Amsterdam 1, 2 en 3. Orwell X,Y en Z. Twee uit Hong Kong: Blitz Monster C, X en Y; en Turbostar 440, G en K. Het laatste drietal heette Plymate X, Y en Z, afkomstig uit Zweden. Op zijn eentje was er uit Londen Princhess 6. Hoe heetten de auteurs van deze zes programma's en wie waren hun fabrikanten? Dat vertelt het overzicht hieronder waarin we gebruik maken van gemakkelijk te begrijpen afkortingen..
Richard Lang Hegener & Glaser
Thomas Nitsche & Elmar Henne Nitsche & Henne
David Kittinger Novag Industries
Julio Kaplan & Graig Barnes Scisys Computer
Ulf Rathsman & Lars Hjorth Sustemhuset
Ulf Rathsman Contempory Chess Computers
Deelnemers amateurgroep
De strijd in de amateurgroep deed denken aan eenOpen Nederlands kampioenschap in het klein. Er waren vijf deelnemers, twee uit het buitenland, uit Roemenië en uit Hongarije; en drie uit ons land: twee daarvan op weg naar de status van professional - een heeft die status intussen bereikt - en een derde Nederlander puur amateur. Zij speelden een dubbelrondig toernooi, met dien verstande dat in de tweede cyclus de na vijf ronden laagst geplaatste niet meer mee zou spelen. De namen van de programma's en hun auteurs waren:
Hongarije Kempelen 1 Atilla Kovacs
Roemenië Tumult N.L. & D.Dancanet
Nederland Nona Frans Morsch
Nederland PK '83 Ard van Bergen
Nederland Rebel Ed Schröder
1. Mephisto Amsterdam 1 8 pnt
2. Mephisto Amsterdam 2 7
3. Mephisto Amsterdam 3 7
4. Princhess 6 4½
5. Blitz Monster Y 4
6. Plymate Y 4
7. Orwell X 3½
8. Orwell Y 3½
9. Plymate Z 3½
10.Turbostar K 3½
11.Blitz Monster C 3
12.Orwell Z 3
13.Plymate X 3
14.Turbostar 440 3
15.Turbostar G 2½
16.Blitz Monster X 1
1.Nona 7
2.Rebel 4
3.Tumult 3½
4.Kempelen 1½
5.PK'83 0
Geen gevecht maar een show
Laten we ons voorlopig tot de hoofdgroep beperken. Het is duidelijk , dit was geen toernooi, geen gevecht, maar een show, niet een "one man show" maar een "one mark show" De ietwat mallotige instelling van een vice-wereldkampioen- waarom geen titel voor brons? - en de wellicht nog op een of andere manier te verdedigen team titel maakten extra duidelijk dat alleen Mephisto Amsterdam iets heeft laten zien, de andere deelnemers degraderend tot sparring partners, een grote grauwe groep met een stuk of drie, vier punten, onderling behaald (met uitzondering van Orwell Z die 1½ tegen de drie Mephisto's scoorde). Was deze eenzijdigheid, deze eentonigheid alleen te verklaren door het ontbreken van de veelvoudige kampioen Fidelity? Die werd door zijn afwezigheid vaak genoemd, die schitterde door afwezigheid. Welke rolheeft de organisatorische slordigheid van sommige deelnemers gespeeld? Is Richard Lang vergeleken bij vorig jaar als programmeur zo sterk vooruitgegaan? Wie weet komen we daar nog eens achter door precieze analyse.
Opening
Chronologisch beginnend moeten we bekennen dat er wel degelijk muziek in het toernooi zat: De voorzitter van de Foundation kende zijn schaakgeschiedenis zo goed, dat hij wist dat 7 september, de eerste dag van het kampioenschap, ook de verjaardag was van Francois-Adre Danican philidor. Deze was niet alleen een groot schaakspeler, maar ook een vruchtbaar musicus. Vandaar twee bekoorlijke muzikale intermezzi tijdens de opening. Voor sommigen werd de feestvreugde nog verhoogd door de plotselinge komst van de heer Campomanes. Een zaak van belang was de splitsing van het toernooi in een commerciële en experimentelehoofdgroep enerzijds en een amateurgroep anderzijds. Het toernooi reglement opende de mogelijkheid van de instelling van een aparte amateurgroep. "if a sufficient number of applications from amateur programs is received" De Zweed Johan Enroth, vice voorzitter van de internationale organisatie die ddor de FIDE is erkend en die te beslissen heeft of een wedstrijd het predikaat "wereldkampioenschap" mag dragen, liet er in zijn speech geen twijfel over bestaan, dat de ICCA niet gelukkig was met de splitsing in twee groepen. Zoals we gezien hebben hadden zich vijf amateurs gemeld. Voldoende? Daar kwam nog iets bij. Dat de onbetwistbare kampioen van het gastland niet de kans werd geboden zijn krachten te meten met de deelnemers van de hoofdgroep, die beslissing, die move verdiende volgens velen een dubbel vraagteken.?? De ICCA erkent geen aparte wereldtitel voor amateurs. Het wordt tijd dat er een duidelijke uitspraak komt over de andere titels.
Commentatoren
Om deze WTC happening in zijn geheel te kunnen beoordelen moet men ook de commemtaarzaal meer dan eens hebben bezocht. De meesters en grootmeesters in het menselijk schaak, Ree, Sosonko, Bohm, Enklaar en Van der Wiel, pasten zich snel aan in de voor hen vreemde situatie. Wanneer hun kenniste kort schoot om de comp-comp partijen te verklaren, mochten ze de voorzitter van het toernooi-comite laten komen voor nadere explicatie. Dat leverde echter minder op dan men verwacht had, omdat men verschillende talen bleef spreken. Waarna de commentatoren hun eigen weg gingen. Echte verklaringen van computerraadselachtigheden konden ze niet geven, wel signaleerden zij in hun heldere uiteenzettingen, de een meer, de ander minder enthousiast, goede zetten en soms zelfs iets als een goede manoeuvre. Dat het spaarzame publiek nog beter had kunnen worden ingelicht, bleek toen Kaplan aan de beurt was, een schaakmeester en schaakprogrammeur. Dichter bij huishad men Van den Herik kunnen vinden. Achter de beslissing hem zelfs niet een keer te vragen hoort"??" te worden gezet.
Sosonko's simultaan
Moedig was het van Sosonko zich te wagen aan een simultaan onder onbekende omstandigheden: men is bij comp-comp wedstrijden niet gewend zich rustig te houden; bovendien duren partijen waar computers bij betrokken zijn vaak lang. Men vergete niet de partijen na te spelen mens tegen computer! Hoe geraffineerd speelde die mens? Kende hij de zwaktes van zijn tegenstander voldoende?
Mephisto Mondial amateurwereldkampioen?
Een van de meest controversiële zaken van dit toernooi was de instelling van een aparte groep voor amateurs. De goedkeuring van het toernooi door de ICCA was hierdoor zelfs twijfelachtig op grond van het feit, dat het amateurs onmogelijk werd gemaakt wereldkampioen te worden. De eerste plaats in deze groep wordt dan ook door de ICCA niet erkend. Evenals bij de Olympische spelen bleek de definitie van amateur niet erg waterdicht. Het programma van Frans Morsch bleek al voor het toernooi aan Hegener & Glaser te zijn verkocht en lag kort na het toernooi in de winkels als Mephisto Mondial. Voor Rebel geldt iets soortgelijks, al is het nog niet zeker of dit programma ook op de markt komt. De ware amateurkampioen is derhalve Tumult uit Roemenië
Propaganda?
Heeft dit toernooi de publiciteit gekregen die men ervan verwachtte? Nee, er was geen spanning en men heeft de kranten niet gehaald. Laat staan TV. Nu ja, de Duitse TV, een aantal minuten. Bepaalde moves heeft men niet weten te bedenken. Wie bij de prijsuitreiking niet uitnodigt iemand als de redacteur van de ICCA Journal, noch de voorzitter van de sponsorende CSVN, lid van het Erecomite en bewerker van het toernooireglement, die heeft vast al eerder de pers kopschuw gemaakt.
MEPHISTO MONDIAL, volledige uitvoering en goedkoop
Met Nederlands programma van Frans Morsch!
Frans Morsch op een van de HCC dagen in Utrecht
Mephisto brengt oktober 1985 de Mondial op de markt, in Nederland wellicht gebin november a.s. Een opmerkelijkeschaakcomputer, volledig en fraai uitgevoerd met een redelijke speelsterkte en goedkoop (f 449,-.) Met een Nederlands programma van Frans Morsch uit Almere, wellicht het meest opmerkelijke. Over deze mondial treft u onderstaand een beschrijving aan, waarbij Frans Morsch m.i. terecht in het zonnetje wordt gezet.
Het begon januari j.l. toen meerdere fabrieken voor het programma NONA van Frans Morsch belangstelling bleken te hebben. Vrij veel fabrieken bellen mij regelmatig opof ik ergens een goed programma heb ontdekt, want goede schaakprogramma's en goede schaakprogrammeurs zijn schaars. Na overleg met mij koos Frans Mephisto uit om voor te werken, deze fabriek isimmers het meest "nebenan"en Mephisto directeur Manfred Hegenereen uitersten aangenaam mens en dat is ook wat waard. Frans toog aan het werk om zijn NONA programma te verbeteren en ik zat doorlopend voor hem te testen. Wij kunnen heel goed samenwerken. Frans is een persoonlijkheidwaarmee het heel fijn werken is.. Gevolg:de Mondial, fraai uitgevoerd met veel features is nu geboren, uitgevoerd met 6502 2 MHz processor, 2 KB RAM en 16 KB ROM. geheugens. Nog goedkoper dan de Super Enterprise, die echter nog wat sterker speelt. De features van de Mondial zijn opmerkelijk. Er zijn 8 speelniveaus, 7 probleemniveaus, tot en met mat in 7, de plydiepte berekening is afroepbaar. De Mondial geeft advies voor uw tegenzet en de berekende boom is afroepbaar tot en met 2 ply. De terugspeelmogelijkheid is 208 ply, men kan na beëindiging van de partij de gehele partij terugspelen vanaf de eerste zet. Bovendien geeft deze schaakcomputer bij alle schaakproblemen de neven-oplossingen (next-best). De uitvoering is zelfs modulair, dus er komen straks groter en beter spelende programma's beschikbaar?, die u eenvoudig als moduul in de Mondial schuift. Voor deze prijs allemaal heel bijzonder. Er is in deze Mondial geen kristal gemonteerd, waardoor onderling de reken snelheden kunnen variëren, hetgeen soms in geringe mate speelsterkte verschil kan geven. Uiteraard is dit geen schaakcomputer van topspeelsterkte, maar Mondial speelt heel behoorlijk, iets minder sterk dan de Constellation 3,6 MHz. Superstar 36K alsmede Super Enterprise, maar de prijs is ook erg laag. Het grote voordeel is de verwisselbaarheid van het programma en u weet wel, Mephisto maakt als enige ter wereld dat altijd waar. Inmiddels speelde ik met Mondial 240 partijen sinds maart 1985 in alle speelsterkte niveau's, vooral in de periode dat Frans zijn programma verder ontwikkelde op zijn Apple 2C. De definitieve eindversie werd door mij ook duchtig aan de tand gevoeld. Mondial speelt beduidend beter dan zijn broer Mephisto 2 en Mephisto 3. Mondial een schaakcomputerwaar over mijn Duitse collega Friedel mij zei: "Wat een ongelofelijk leuk spelende computer, zo goed en fraai uitgevoerd, een om steeds mee te willen spelen, levendige speelstijl, ook prima snelschaak.". Friedel schreef de bedieningsvoorschriften voor de Mondial, de beste beschrijving die ik ooit zag. Mijn complimenten voor Friedel, want hij kan dat goed. Mephisto kunnen wij met deze Mondial complimenteren. Een zeer sterk punt van dit programma is de pionnenstructuur. Vermakelijk om te zien hoe deze eenvoudige schaakcomputer tegen zelfs topcomputers en schakers soms op weergaloze wijze pion-doorbraken forceert, overigens een vinding van Ed Schröder. Zij werkten veel samen en Frans verbeterde Ed's uitvinding. Helaas stond Frans Morsch te weinig tijd ter beschikking het openingsboek in z.g. transpositions uit te voeren (herkenning verwisseling van zetten). Dat komt in de volgende (II) versie oktober 1986. Tevens was er onvoldoende tijd om het eindspel nog te verbeteren, dat is evenals in de Super Enteprise niet zo goed. Tactisch en positioneel speelt Mondial goed. Het relatief zwakkere eindspel moet vooralsnog op de koop toe worden genomen. Het openingsboek omvat ca. 2100 zetten. Het programma van de Mondial is een z.g. B-strategie-programma (selectieve methode) DEe plydiepte wordt in B-strategie-berekening aangegeven. Als de Mondial b.v. 7 ply diepteberekening aangeeft, is dit 7 ply B-strategie en 4 ply A-strategie is dus altijd 3 ply lager dan de plydiepte van de B-strategie. De Nederlandse computerschaakwereld, in en buiten de CSVN zeer actief, kan nu een vanuit haar midden classificeren als behorend tot de betere schaakprogrammeurs in de wereld, want Frans Morsch gaat door en zal in de toekomst meerdere programma's en schaakcomputers het leven doen zien.
Jan Louwman
Schaakcomputers achterna
Tom Furstenberg temidden van Anatoli Karpov en voorzitter Cock de Gorter.
Die avond in december 1977 was een gewone schaakclubavond zoals er 13 in een dozijn gaan. Later zou daar verandering in komen. Er kwam iemand binnen met een pak onder z'n arm. Hij zette het op de tafel en begon het uit te pakken. Al gauw groeide de belangstelling toen we zagen, dat er een klein schaakbordje uit kwam, waaraan een elektrisch snoer zat. Misschien verwarmd? Is natuurlijk nooit weg op een koude winteravond! Bij nadere beschouwing zaten er ook nog wat toetsjes op en zelfs een klein venstertje, waarop 4 digitale cijfers zichtbaar werden, toe de stekker in het stopcontact gestoken werd. "Dit was een zogenaamde schaakcomputer, een apparaat waar je tegen kon schaken zonder dat er een tegenstander in de buurt was", werd er uitgelegd. Ach, wat heet schaken. De zetten die eruit het apparaat kwamen rollen, stelden niet al te veel voor. Om je zetten in te geven moest je op de toetsen drukken,waarop de letters a t/m h en 1 t/m 8 stonden, simpel dus zou je zeggen. Niks hoor, want de fabrikant had de horizontale lijnen a t/m h en de verticale 1 t/m 8 genummerd. Om e2-e4 in te brengen moest je dus 5b en 5 d drukken. Je zou denken dat zo'n fabrikantwel beter zijn huiswerk had kunnen maken vooraleer 's werelds eerste commerciële schaakcomputer (want dat was het) op de markt te brengen, maar wat kon je verwachten van een firma die tot dan toe uitsluitend kunstarm - en benen gefabriceerd had, in Chicago thuis was en Fidelity Electronics heette?! Toch was het apparaatje een sensatie van de bovenste plank. Al gauw volgden er verbeterde versies en was de Challenger reeks van Fidelity schaakcomputers geboren. Fidelity bleef nieterg lang de enige. Schaakcomputerfabrikanten rezen als paddestoelen uit de grond (sommigen zonken er ook weer in terug) met allerlei apparaten die min of meer met de spelregels vertrouwd waren, maar spelniveau stelde het allemaal nog niet zo erg veel voor. Daar kwam verandering in toen Dan en Kathe Spracklen het programma Sargon 2.0 schreven, dat er in 1978 in slaagde om als eerste micro een partij te winnen van een mainframe computer. Ofschoon Ron Nelson enige verdienste als programmeur bij Fidelity niet ontzegd kan worden, zag de grote baas meer in het aantrekken van de family Spracklen. Hij had juist gezien! In Londen 1980 behaalde Fidelity voor de eerste keer een wereldtitel en bleef dat doen t/m 1984 in Glasgow, waar de titel gedeeld werd. Dit jaar deed Fidelity niet mee. Zoals het mogelijk is om van schaken bezeten te raken, is het mogelijk om van computerschaak bezeten te raken en ondergetekende heeft beide bezetenheden bezeten! Al gauw stond er een hele verzameling schaakcomputers thuis en even heb ik er nog over gedacht om elk model dat er op de markt kwam te verzamelen, maar dat bleek financieel geen haalbare kaart te zijn en ook ruimtegebrek noopte mij ertoe slechts af en toe de beste computer van dat ogenblik aan te schaffen. Ik dacht redelijk deskundig te zijn geworden, doordat ik deze computers uitgebreid maandenlang aan de tand gevoeld had, maar toen ik mijn opgedane kennis wilde uitwisselen met Jaap van den Herik, om maar es iemand te noemen, begreep ik dat ik er nauwlijks iets van begreep! Bij het geven van kritiek op een programma moet men wel erg voorzichtig zijn en ik heb nu al spijt van de artikeltjes die ik enige jaren geleden geschreven heb. Bij het testen van een schaakprogramma zou enige kennis van programmeren natuurlijk prima van pas komen maar, voor zover bekend, vallen alleen H.P.Ketterling en F.Friedel in die categorie. London 1980 was het eerste schaakcomputertoernooi dat ik bezocht. Wat een spektakel na afloop van het toernooi! Terry Knight, de Engelse importeur van Applied Concepts beweerde dat zijn apparaat wel degelijk sterker was dan de nieuwe kampioen Champion Challenger van Fidelity en stelde voor om een driepartijenmatch te spelen met de Champion om 500 pond, welke dan voor een liefdadig doel ter beschikking gesteld zouden worden. Fidelity's grote baas, Sid Samole, kende echter maar een liefdadig doel en wel zijn eigen portemmonaie! En niet om 500 pond maar om 2500 pond. Aangenomen! We kennen de afloop. Sid Samoleaccepteerde breedlachend de cheque van Terry Knight. Weet u overigens wie Fidelity U.K. Ltd. nu leidt? Ja juist, Terry Knight!
Meteen na afloop van het Nederlands kampioenschap 1981 avontuurden Jaap, Kersti en ikzelf in het holst van de nacht naar het 2e wk voor micro's te Hamburg, waar we om vier uur aankwamen. Gelukkig hadden we gereserveerd en konden we nog een paar uur nachtrust opdoen. Vele bekenden van "Londen" zagen we er terug. Deze keer niet zulke opwindende tonelen en alles verliep gladjes met duitse Gründlichkeit.
Later kwam Kasparov vanuit Tilburg op z'n vrije dag naar Brussel om een simultaan te geven. De kans dus om hem tegen een computer te laten aantreden. Hij was akkoord. We hebben hem niet verteld aan welk bord de computer speelde. De zetten werden mij ingefluisterd, en dan meteen op het bord uitgevoerd. Met een kwaliteit minder (blunder) ging Kasparov het eindspel in, maar wist uiteindelijk nog moeiteloos te winnen. De Champion Challenger van Fidelity hield echter het langst vol van alle deelnemers en streek op de 56ste zet pas de vlag.
Dan volgt het A.C.M. toernooi in Dallas. Uit het verslag van dit toernooi stamt de inmiddels overbekende spreuk: "Wat was het toch een heerlijke belevenis om met programmeurs zoals Ken Thompson en David Slate te mogen en kunnen spreken"!
Mijn plannen waren om een paar dagen voor de aanvang van het toernooi naar Miami te gaan om familie en Fidelity te bezoeken. Een bekend tester uit het westen van het land kreeg daar echter lucht van en veranderde zijn vliegticket zodanig, dat hij een dag eerder in Miami zou zijn dan ik. "Zo, nu ben ik teminste de eerste bij Fidelity" klonk het voldaan!
Dit toernooi had een bijzondere betekenis, want voor het eerst zou er een Nederlands programma aan deelnemen, t.w. PION. Deze unieke gebeurtenis besloot ik te sponsoren, hetgeen in dank werd aanvaard. Dat ik waar voor mijn geld zou krijgenkon ik toen nog niet vermoeden! Behalve het ene punt dat PION scoorde, was het verblijf in de omgeving van het Pionteam bijzonder leerzaam en gezellig. De amusementswaarde lag hoog!
Het PION team, Jan Derksen, Jaap van den Herik en Harry Nefkens hadden een tape van het programma naar Ken Thompson opgestuurd, die er voor zou zorgen dat Pion zou kunnen draaien op een VAX 11/780 van de Purdue University te Purdue, Indiana. Het team had wijselijk besloten enkele dagen voor het toernooi al in Dallas aanwezig te zijn en dat was maar goed ook. In Delft had het programma op een PDP/11 gedraaid, en dat ging zonder problemen, maar het verschil tussen beide machines was groter dan het team aanvankelijk dacht, want er was geen beweging in het programma te krijgen.
Er ontstond hoogspanning in het team en er werd stevig van mening verschild, hoe de problemen dienden te worden aangepakt. Ik mocht mij beperken tot het spelen van een paar partijtjes tegen Pion om te zien wat voor een uitwerking de aangebrachte wijzigingen hadden. Allereerst deed het programma zijn naam alle eer aan en speelde uitsluitend met de pionnen. De stukken leken op de onderste rij vastgelijmd. Jan sleutelde verder terwijl Harrij ijsberend op z'n beurt wachtte om wijzigingen in het openingenboek aan te brengen. Beste mensen, eenwelgemeend advies, begeef je nooit te dicht in de buurt van een nerveuze programmeur. Een Harry onder spanning wordt hoogst explosief! De scheldwoorden vlogenover en weer, maar alles kwam op z'n pootjes terecht onder de bezielende leiding van Jaap van den Herik.
Op de dag van het toernooinog even paniek. De Silent 700 terminals van Texas Instruments kennen geen hoofdletters terwijl het "password"van PION om toegang tot de VAX 11/780 te krijgen met een hoofdletter begon. Een telefoontje naar Bell Laboratories en Joe Condon schrapte de hoofdletter uit het password te Purdue, zodat enkele minuten voor aanvang van de eerste ronde het team startklaar was.
Pion behaalde weliswaar een punt, tegen de waarschijnlijk zwakste deelnemer aan het toernooi, maar de opgedane schat aan ervaring was natuurlijk niet in punten uit te drukken en dat was te zien toen het team een jaar later opnieuw aantrad in het ACM toernooi te New York. Pion had in ieder geval de smaak te pakkenen schreef in voor deelnameaan het 4e Wereldkampioenschap dat in 1983 te New York gehouden zou worden. Ofschoon in Dallas één punt gescoord werd, was de aldaar opgedane ervaring natuurlijk niet in punten uit te drukken. Intussen werd er druk gesleuteld aan het programma, vooral, gewoontegetrouw, op het allerlaatst!
Enkele dagen voor het begin van het toernooi reisde het team, nu bestaande uit Sito Dekker, Roger Hünen en Jaap van den Herik, weer richting Amerika om eventuele problemen tijdig op te kunnen lossen. Maar de gezamelijke tocht naar Bell Laboratories mondde uit in een gezellig onderonsje met Ken Thompson, want Pion draaide voortreffelijk op een VAX II/750 van Bell Laboratories. Aangezien Ken al een tijdje de tape van het programma in huis had, washij in de gelegenheid er nog wat kleine wijzigingen in aan te brengen, welke het Team in dank aanvaarde. Ken vermeldde tevens dat hij Belle een aantal partijen tegen Pion had laten spelen, maar hij noemde aanvankelijk geen resultaat. Niemand van het Team bleek nieuwschierig. In mijn onnozolheid vroeg ik erom, maar de blikken die ik van het Team kreeg spraken boekdelen. Hoe kan je nouw zo iets vragen! Ken bevestigde toen maar voor de statistiek: nul uit zoveel. 's Avonds vergastte Ken ons op een vliegtochtje in z'n vliegtuig langs Manhattan, een onvergetelijke ervaring. In plaats van zwoegen aan het programma zoals in Dallaseen jaar tevoren werd de extra tijdnu aan uitstapjes naar de beurs van Wall Street en een bezoek aan het World Trade Center besteed. Op het WTC, 415 meter hoog, werd een toegezegd sponsorbedrag aan het Team overhandigd.
Waar Pion vorig jaar nog één punt scoorde, werden het er nu twee, en aangezien de andere programma's eveneens in speelsterkte vooruitgegaan waren, mag dit natuurlijk als een hoogst bevredigend resultaat gezien worden. Ronduit sensationeel was de overwinning op Ostrich, het programma van Monty Newborn, waar hij al sinds 1971 aan werkte en dat op bijzonder imposante hardware draaide. Adembenemend was de combinatie waarmee Pion het tweede punt behaalde.
Het toernooi werd opgeluisterd door de aanwezigheid van oud wereldkampioen Botwinnik, die voor het eerst in Amerika was. Ik vermoed dat het hoogtepunt voor Botwinnik, ondanks zijn intense belangstelling voor computerschaak, toch zijn ontmoeting met z'n oude strijdmakkers Samuel Reshevsky en Reuben Fine moet zijn geweest. In de Manhattan Chess Club, waar Bobby Fischer jarenlang lid van was, had Botwinnik een ontmoeting met de weduwe van Capablanca en stond hij de Amerikaanse pers te woord. Tijdens het toernooi reikte David Welsh van de United States Chess Federation aan Ken Thompson en Jo Condon het officiële certificaat uit dat bij de nationale meestertitel behoort.
In Tilburg vluggerden dat jaar verschillende grootmeesters tegen de Prestige Challenger tijdens het Interpolis toernooi. Sommigen wilden er niet aan, anderen o.a. Browne en Smyslov, konden er maar niet genoeg van krijgen en in plaats van de geplande twee partijen per persoon, speelden ze er vele. Sosonko onderschatte het apparaat schromelijk en stond glad verloren, maar herstelde zich en trok alsnog de partij naar zich toe. Portisch had er geen zin in, maar toen hij zag met welk plezier de anderen hun niet geringe krachten waagden, wilde hij er ook wel eens voor gaan zitten. Na de eerste partij belachelijk eenvoudig gewonnen te hebben, meende hij het zich te kunnen permitteren een uitgebreide discussie aan te gaan met een Hongaarse journalist tijdens de tweede. Dat heeft hij geweten! In verloren stelling wist hij er op het nippertje remise uit te peuteren.
In april 1984 werd in Londen "Advances in Computerchess 4 "gehouden en aangezien ik rond die tijd toch in de buurt moest zijn, besloot ik eens langs te gaan. De meeste inzendingen waren aan mij niet besteed, maar die van Bill Hartson over "Artificial Stupidity" was goed te volgen. David Levy speelde er een match tegen Wereldkampioen Cray Blitz, maar ook nu bleek weer hoe superieur de mens (nog) is. Eens te meer werd dat ook nog eens verduidelijkt door Korchnoi toen hij in dezelfde maand tegen Nuchess aantrad. Als men ziet met welk gemak een grootmeester nu nog (1985) wint van sterke computerprogramma's, zie ik het somber in voor alle mensen die beweren dat er deze eeuw nog geen machinale wereldkampioen zal komen.
Europ Chess is een evenement door de EEG in Brussel georganiseerd. Iedereen kan meedoen en leuke geldprijzen lokken deelnemers uit alle windstreken. De organisatie vroeg mij of mijn Prestige zin had om mee te doen. Na overleg met het apparaat, werd de uitnodiging aangenomen. Van de 125 deelnemers eiste de Prestige de gedeelde 47ste plaats op met een speler van 2076 ELO! Bij loting won de Prestige zelfs een gouden munt, welke het 4e Microwereldkampioenschap te Glasgow (1984) werd een happening welk een ieder zich nog lang zal heugen. De Conchess, Fidelity-en Mephistoteams zaten elkaar al gauw in de haren over de vraag of ze nu commercieel of experimenteel waren. Mephisto, onder aanvoering van de explosieve Ossi Weiner, dreigde zelfs uit het toernooi weg te lopen. Hij schijnt toch wel een specialist te zijn in het uitlokken en veroorzaken van incidenten. Als men zijn uiterst eenzijdige "Weltmeisterschaftsberichte" leest, zou je denken dat iedereen de boel bedot behalve Mephisto.
De verslagen van dit toernooi liggen ons nog vers in het geheugen en daarom volsta ik met te vermelden dat Conchess, Fidelity, Mephisto en Psion de titel mochten delen. Veel interessanter was natuurlijk het uitstapje naar een Whiskydistilleerderij met de daaraan verbonden proeverij en ik heb daar uitgebreid getoast met alle aanwezigen om hun dank te betuigen voor de unieke computerschaakavonturen welke ik tot op dat moment had beleefd en in de toekomst nog hoop te beleven.
Tot slot: zoals misschien niet bij iedereen bekend is, spelen John van der Wiel en Gert Ligterink voor het eerste team van "mijn"schaakclub Anderlecht te Brussel. Bij die gelegenheden heb ik regelmatig het genoegen beide heren onderdak te verlenen. Zo ook vorige maand toen Anderlecht Europees schaakte tegen Linz.
Onze overwinning werd natuurlijk gevierd en gedrieën maakten wij na afloop thuis twee flessen champagne soldaat. Het slotdiner enkele uren later werd rijkelijk besprenkeld met een aperitief, witte en rode wijn. Vooral bij John van der Wiel en omstreken leek het wel of de wijn in de glazen verdampte! Het likeurtje bij het dessert werd achteloos het keelgat ingemikt. Schakers zijn van nature moeilijk naar bed te krijgen. Geen wonder dus dat John van der Wiel 2 uur 's nachts het moment vond om een symphonie van Mahler te beluisteren onder het genot van whisky. Gert haakte af na het eerste deel. Toen John tegen vier uur opstond met een hoofd dat, zo op het oog, gevuld leek met helium , vond dat het nu tijd was om de computer eens op z'n lazer te geven. Ik had nog even de illusie dat de computer onder deze omstandigheden een kansje zou hebben, John's ogen lagen niet al te vast meer in hun kassen, maar dat bleek toch wel een voordeel. Zo had hij in een blik het hele bord onder constante surveillance. Hij maakte wel erg korte metten met het apparaat in een stuk of 10 vluggerdjes die volgden. Bij het ochtendgloren trok ik de stekker uit het stopcontact.
M.T. Furstenberg
Hieronder volgt een verslag van de prestaties gedurende de competitie 1984-1985 van het Friese schaakcomputertiental 9 PLY. (Het wordt ook wel, zoals men hierboven ziet, "Negen Plies"genoemd; dit maakt het mysterie van de naamgeving niet duidelijker.) 9 PLY wordt geleid door de heren G.Kruyff uit Nieuwehorne en W.Visser uit Gorredijk. Voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van dit team: In Computerschaak is verscheidene malen over deze Friese activiteiten geschreven. Bij het begin van de competitie hadden we de beschikking over de Prestige II, A.R.B.Sargon IV, Super 9, Mephisto Exclusive en 3 Super Constellations, welwillend afgestaandoor Wegam en Electronics, aangevuld met 2 Elite's II uit eigen bezit. De eerste wedstrijden tegen de teams uit de eerste klasse leverden overwinningen op van 7½ - 2½ en 6½ - 3½ tegen resp. Achtkarspelen en W.E.S. (Wolvega). Een doorbraak voor het computerschaak was het meespelen van een team van 4 computers in de wedstrijden voor de beker. Geloot werd tegen Emanuel Lasker, een "middenmoter"uit de promotieklasse. De uitslag liet aan duidelijkheid niets te wensen over: 4 - 0 voor Emanuel Lasker. De bezetting van de borden 1 t/m 4 voor 9 PLY was: Prestige II, Super Constellation, A.R.B. Sargon 4 en Super Constellation. De ratings van de spelers waren resp. 2000, 1850, 1800 en 1800. Inmiddels was wel gebleken dat de aanvankelijk opgegeven rating (2000) van de Super Constellation door metingen van ons, drastisch moest worden bijgesteld. In de Leeuwarder Courant schreef Haye Kramer in november '84 dat een rating van ongeveer 1900 dichter bij de waarheid lag, met de vermelding dat een speler met een dergelijke rating niet die fouten maakt welke de S.C. laat zien. Uiteindelijk gaf de S.C. aan het eind van de competitie een prestatierating te zien van krap 1800. Toch is het een interessant programma, dat vaak levendige partijen laat zien. Zijn offervaardigheid is bekend, of het nu verantwoord is of niet. Wij kennen enkele voorbeelden waarin hij volkomen correct een stuk offert en tegelijk opgeeft. Het is te hopen dat Kittinger al deze problemen in zijn nieuwe versie heeft overwonnen. Voor de derde wedstrijd, tegen Heerenveen, kregen we de beschikking over de Conchess II 4 MHz en de Challenger Elegance die de borden 1 en 2 gingen bezetten. De uitslag werd 7½ - 2½ voor 9 PLY. We hadden hiermee de onderste 3 uit deze klasse gehad. De wedstrijden tegen de nrs. 3 en 4, de Pion (Harlingen) en Franeker, gaven zelfs nog iets grotere uitslagen te zien resp. 6 - 2 (regl 8 - 2) en 8 - 2. We hadden inmiddels de Elite's laten voorzien van het z.g.Glasgow-programma. Het Glasgow programma Elegance-Elite Privat is een duidelijke verbetering t.o.v.de Boedapester versie van de Spracklens. Het eindspel is weer verbeterd en in het middenspel, het zorgenkindje van de schaakprogramma's speelt het wat slagvaardiger. Het toreneindspel is nog niet sterk, daar doet de Conchess het beter. Beide spelen het pionneneindspel goed. In de partij doen ze het ongeveer even goed waarbij moet worden aangetekend dat de Conchess steeds 1 a 2 ply dieper rekent De prestatierating van beide ligt rond de 1900. In vluggertjes is de Conchess onovertroffen. Helaas is de wedstrijd tegen Philidor 3, de kampioen niet gespeeld omdat op de vastgestelde speelavond zij vanwege de weersomstandigheden niet konden komen. Zij hadden uiteindelijk 1 verliespunt, wij geen. Volgend seizoen komen we ze in de promotieklasseongetwijfeld wel tegen. Ook de wedstrijden voor de beker beloven erg interessant te worden, want tijdens het kampioenschap van Friesland speelde een drietal van 9 PLY tegen resp. de kampioen van vorig jaar Addi Lont (2100) , nummer twee Douwe van der Meulen (2100) en Jan Wiersma (1900): Addi Lont won zonder veel moeite, maar Van der Meulen en Wiersma konden niet meer dan remise maken.
Wim Visser. en Gerard Kruyff
